मराठी म्हणी संग्रह व त्यांचे अर्थ : नमस्कार मित्रांनो तुमचा स्वागत आहे मित्रांनो या आर्टिकल मध्ये आपण पाहणार आहे सर्व परीक्षांसाठी उपयुक्त असलेल्या की वारंवार परीक्षेत आलेल्या 200+ महत्त्वाचे म्हणी पाहणार आहे की ज्या म्हनी प्रत्येक परीक्षेसाठी या ठिकाणी अत्यंत उपयुक्त आहेत आणि तुम्हाला जर याची पीडीएफ marathi mhani pdf लागत असेल तर याची आर्टिकल मध्ये लिंक दिलेली आहे.
मराठीतील सर्व म्हणी Marathi Mhani with Meaning List: मराठी व्याकरण मध्ये नेहमी वापरल्या जाणाऱ्या ५०० हुन अधिक मराठी म्हणी संग्रह व मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ.
मराठी जुन्या म्हणी, आधुनिक म्हणी, गावरान, मराठी भाषेतील असभ्य म्हणी आणि वाक्प्रचार, मराठी विनोदी म्हणी, ऐतिहासिक म्हणी, मराठी म्हणींचा संग्रह व त्याचे अर्थ, वाक्यात उपयोग स्पष्टीकरणासह खाली दिलेल्या आहेत. सर्वप्रथम आपण म्हणी म्हणजे काय बघूया.
Mhani in Marathi:
म्हणी म्हणजे पारंपारिक वाक्य कि जे अनुभवावर आधारित समजलेल्या सत्याची अभिव्यक्ती करते. ह्या मराठी म्हणी स्पर्धा परीक्षा ची तयारी करणाऱ्यासाठी अत्यंत उपयुक्त आहेत. नेहमी अभ्यासक्रमा ”मराठी व्याकरण” या विषयामध्ये म्हणी यावर प्रश्न विचारले जातात. नक्की वाचा –
म्हणी वर विचारल्या जाणाऱ्या प्रश्नांचे उदाहरण:
मराठी म्हणी ओळखा
म्हण पूर्ण करा.
म्हणीचा अर्थ सांगा.
वाक्यात उपयोग करा.
सहसा विचारल्या जाणाऱ्या 100+मराठी म्हणीचा संग्रह दिला आहे अर्थांसोबत मराठीतील सर्व म्हणी Marathi Mhani with Meaning List :
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
उडाला तर कावळा, बुडाला तर बेडूक
एखाद्या गोष्टीची परीक्षा होण्यासाठी काही काळ वाट पहावी लागते.
2
उतावळा नवरा गुडघ्याला बाशिंग
अतिशय उतावीळपणाचे वर्तन करणे.
3
उतावळी बावरी (नवरी) म्हातार्याची नवरी
अति उतावळेपणा नुकसान कारक असतो.
4
उथळ पाण्याला खळखळाट फार
अंगी थोडासा गुण असणारा माणूस जास्त बढाई मारतो.
5
उद्योगाचे घरी रिद्धी – सिद्धी पाणी भरी
जेथे उद्योग असतो तेथे संपत्ती येते.
6
उधारीची पोते, सव्वा हात रिते
उधारीने घेतलेला माल नेहमीच कमी भरतो.
7
उभारले राजवाडे तेथे आले मनकवडे
श्रीमंती आली की, तिच्या मागोमाग हाजी हाजी करणारेही येतातच.
8
उभ्याने यावे आणि ओणव्याने जावे
येते वेळी ताठ मानेने यावे आणि जातेवेळी खाली मान घालून जाणे.
9
उसाच्या पोटी कापूस
सद्गुणी माणसाच्या पोटी दुर्गुणी संपत संतती.
10
ऊराचे खुराडे आणि चुलीचे तुणतुणे
अतिशय हलाखीची स्थिती.
11
ऊस गोड लागला म्हणून मुळासगट खाऊ नये
कोणत्याही चांगल्या गोष्टीचा किंवा चांगुलपणाचा प्रमाणाबाहेर फायदा घेऊ नये.
12
एक कोल्हा सतरा ठिकाणी व्याला
एका व्यक्तीपासून अनेक ठिकाणी उपद्रव होणे.
13
एक ना धड भाराभर चिंध्या
एकाच वेळी अनेक कामे करायला घेतल्याने सर्वच कामे अर्धवट होण्याची अवस्था.
14
एका कानावर पगडी, घरी बाईल उघडी
बाहेर बडेजाव पण घरी दारिद्र्य
15
एका खांबावर द्वारका
एकाच व्यक्तीवर सर्व जबाबदाऱ्या असणे.
16
एका पिसाने मोर होत नाही
थोड्याश्या यशाने हुरळून जाणे
17
एका मान्यात दोन तलवारी राहात नाहीत
दोन तेजस्वी माणसे गुण्या-गोविंदाने राहू शकत नाहीत.
18
एका माळेचे मणी
सगळीच माणसे सारख्याच स्वभावाची असणे.
19
एका हाताने टाळी वाजत नाही
दोघांच्या भांडणात पूर्णपणे एकट्यालाच दोष देता येत नाही.
20
एकाची जळते दाढी दुसरा त्यावर पेटवू पाहतो विडी
दुसऱ्याच्या अडचणींचा विचार न करता त्यातही स्वतःचा फायदा पाहण्याची दृष्टी ठेवणे.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
एकाने गाय मारली म्हणून दुसऱ्याने वासरु मारु नये
दुसऱ्याने केलेल्या मोठ्या वाईट गोष्टींकडे बोट दाखवून आपण केलेल्या वाईट गोष्टीचे समर्थन करू नये.
2
एकावे जनाचे करावे मनाचे
लोकांचे ऐकून घ्यावे आणि आपल्या मनाला जे योग्य वाटेल ते करावे.
3
ऐंशी तेथे पंचाऐंशी
अतिशय उधळेपणाची कृती.
4
ऐरावत रत्न थोर | त्यासी अंकुशाचा मार |
मोठ्या व्यक्तीला यातनाही तेवढ्यात असतात.
5
ओझे उचलू तर म्हणे बाजीराव कोठे?
सांगितलेले काम सोडून नुसत्या चौकशा करणे.
6
ओढ फुटो (तुटो) किंवा खोकाळ फुटो/ शेंडी तुटो की तारंबी तुटो
कोणत्याही परिस्थितीत काम तडीस नेणे.
7
ओळखीचा चोर जीवे न सोडली
ओळखीचा शत्रू हा अनोळखी शत्रूपेक्षा भयंकर असतो.
8
औटघटकेचे राज्य
अल्पकाळ टिकणारी गोष्ट.
9
कणगीत दाणा तर भिल उताणा
गरजेपुरते जवळ असले, कि लोक काम करत नाहीत किंवा कोणाची पर्वा करत नाहीत.
10
कधी तुपाशी तर कधी उपाशी
सांसारिक स्थिती नेहमी सारखी राहत नाही.
11
कर नाही त्याला डर कशाला ?
ज्याने काही गुन्हा किंवा वाईट गोष्ट केली नाही, त्याने शिक्षा होण्याचे भय कशाला बाळगायचे ?
12
करवतीची धार पुढे सरली तरी कापते, मागे सरली तरी कापते
काही गोष्टी केल्या तरी नुकसान होते नाही केल्या तरी नुकसान होते.
13
करावे तसे भरावे
जशी कृती केली असेल त्याप्रमाणे चांगले / वाईट फळ मिळणे.
14
करीन ते पूर्व
मी करेन ते योग्य, मी म्हणेन ते बरोबर अशा रीतीने वागणे.
15
करुन करुन भागला, देवध्यानी लागला
भरपूर वाईट कामे करून शेवटी देवपुजेला लागणे.
16
कशात-काय-अन-फाटक्यात-पाय
वाईटात आणखी वाईट घडणे
17
का ग बाई रोड (तर म्हणे) गावाची ओढ
निरर्थक गोष्टींची काळजी करणे.
18
कांदा पडला पेवात, पिसा हिंडे गावात
चुकीच्या मार्गाने शोध घेण्याचा मूर्खपणा करणे.
19
काकडीची चोरी फाशीची शिक्षा
अपराध खूप लहान; पण त्याला दिली गेलेली शिक्षा मात्र खूप मोठी असणे.
20
काखेत कळसा गावाला वळसा
जवळच असलेली वस्तू शोधण्यास दूर जाणे
21
काजव्याच्या उजळ त्याच्या अंगाभोवती
गोष्टींचा प्रभाव तेवढ्यापुरताच असतो.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
आपलेच दात आपलेच ओठ
आपल्याच माणसाने चूक केल्यास अडचणीची परिस्थिती निर्माण होते.
2
आपल्याच पोळीवर तूप ओढणे
फक्त स्वतःचाच तेवढा फायदा साधून घेणे.
3
आयजीच्या जीवावर बायजी उदार
दुसऱ्याचा पैसा खर्च करून औदार्य दाखवणे.
4
आयत्या बिळावर नागोबा
एखाद्याने स्वतःकरिता केलेल्या गोष्टीचा आयता फायदा घेण्याची वृत्ती असणे.
5
आलिया भोगासी असावे सादर
तक्रार व कुरकुर निर्माण झालेली परिस्थिती स्वीकारणे.
6
आवळा देऊन कोहळा काढणे
आपला स्वार्थ साधण्यासाठी एखाद्या व्यक्तीला लहान वस्तू देऊन मोठी वस्तू मिळविणे.
7
इकडे आड तिकडे विहीर
दोन्ही बाजूंनी सारखीच अडचणीची स्थिती निर्माण होणे.
8
इच्छा परा ते येई घरा
आपण जे दुसऱ्याच्या बाबतीत चिंतितो तेच आपल्या वाट्याला येणे.
9
इच्छिलेले जर घडते तर भिक्षूकही राजे होते
इच्छेप्रमाणे सारे घडले तर सारेच लोक धनवान झाले असते.
10
इन मीन साडेतीन
एखाद्या करण्यासाठी अगदी कमीत कमी लोक हजर असणे.
11
ईश्वर जन्मास घालतो त्याचे पदरी शेर बांधतो
जन्मास आलेल्याचे पालन पोषण होतेच.
12
उंदराला मांजर साक्ष
ज्याचे एखाद्या गोष्टीत हित आहे त्याला त्या गोष्टीबाबत विचारणे व्यर्थ असते किंवा एखादे वाईट कृत्य करत असताना एकमेकांना दुजोरा देणे.
13
उंदीर गेला लुटी आणल्या दोन मुठी
प्रत्येक मनुष्य आपल्या क्षमतेनुसार काम करतो.
14
उंबर पिकले आणि नडगीचे (अस्वलाचे) डोळे आले
फायद्याची वेळी येणे; पण लाभ न घेता येणे.
15
उकराल माती तर पिकतील मोती
मशागत केल्यास चांगले पीक येते.
16
उखळात डोके घातल्यावर मुसळाची भीती कशाला?
एखादे कार्य अंगावर घेतल्यानंतर त्यासाठी पडणाऱ्या श्रमांचा विचार करायचा नसतो.
17
उचल पत्रावळी, म्हणे जेवणारे किती?
जे काम करायचे ते सोडून देऊन भलत्याच चौकशा करणे.
18
उचलली जीभ लावली टाळ्याला
दुष्परिणामाचा विचार न करता बोलणे
19
उठता लाथ बसता बुक्की
प्रत्येक कृत्याबद्दल आदर घडविण्यासाठी पुन्हापुन्हा शिक्षा करणे.
20
उडत्या पाखराची पिसे मोजणे
अगदी सहज चालता – चालता एखाद्या अवघड गोष्टीची परीक्षा करणे.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
काठी मारल्याने पाणी दुभंगत नाही
रक्ताचे नाते मोडू तोडू म्हणता तुटत नाही.
2
काडीची सत्ता आणि लाखाची मत्ता बरोबर होत नाही
जे काम भरपूर पैसा आणि होत नाही, ते थोड्याश्या अधिकाराने होते, संपत्तीपेक्षा सत्ता महत्त्वाची ठरते.
3
काडीचोर तो माडीचोर
एखाद्या माणसाने क्षुल्लक अपराध केला असेल तर त्याचा घडलेल्या एखाद्या मोठ्या अपराधाची संबंध जोडणे.
4
काना मागुन आली आणि तिखट झाली
श्रेष्ठ पेक्षा कनिष्ठ माणसाने वरचढ ठरणे.
5
कानात बुगडी, गावात फुगडी
आपल्या जवळच्या थोड्याशा संपत्तीचे मोठे प्रदर्शन करणे.
6
काप गेले नी भोके राहिली
वैभव गेली अन फक्त त्याच्या खुणा राहिल्या
7
कामापुरता मामा
आपले काम करून घेईपर्यंत गोड गोड बोलणे.
8
काल महिला आणि आज पितर झाला
अतिशय उतावळेपणाची वृत्ती.
9
काळ आला; पण वेळ आली नव्हती
नाश होण्याची वेळ आली असताना थोडक्यात बचावणे.
10
कावळा बसला आणि फांदी तुटली
परस्परांशी कारण संबंध नसताना योगायोगाने दोन गोष्टी एकाच वेळी घडणे
11
कावळ्याच्या शापाने गाय मरत नाही
शूद्र माणसाने केलेल्या दोषारोपांने थोरांचे नुकसान होत नसते.
12
कावीळ झालेल्यास सर्व पिवळे दिसते
पूर्वग्रहदूषित दृष्टी असणे.
13
कुंभारणीच्या घरातला किडा कुंभारणीचा
दुसऱ्याच्या स्वाधीन झालेला माणूस आपली मते विसरतो; आपल्या ताब्यात आलेल्या वस्तूवर आपलाच हक्क प्रस्थापित करणे.
14
कुडी तशी फोडी
देहा प्रमाणे आहार किंवा कुवतीनुसार मिळणे.
15
कुत्र्याची शेपूट नळीत घातले तरी वाकडे
मूळचा स्वभाव बदलत नाही.
16
कुऱ्हाडीचा दांडा गोतास काळ
स्वार्थासाठी केवळ दुष्ट बुद्धीने शत्रूला मदत करून आपल्याच माणसाचे नुकसान करणे.
17
केळी खाता हरखले, हिशेब देता चरकले
एखाद्या गोष्टीचा लाभ घेताना गंमत वाटते मात्र पैसे देताना जीव मेटाकुटीस येतो.
18
केळीला नारळी अन घर चंद्रमौळी
अत्यंत दारिद्र्याची अवस्था येणे.
19
केस उपटल्याने का मढे हलके होते ?
जेथे मोठ्या उपायांची गरज असते तेथे छोट्या उपायांनी काही होत नाही.
20
कोठे इंद्राचा ऐरावत, कोठे श्यामभट्टाची तट्टाणी
महान गोष्टींबरोबर शुल्लक गोष्टींची तुलना करणे.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
कोणाच्या गाई म्हशी आणि कोणाला उठा बशी
चूक एकाची शिक्षा दुसऱ्याला
2
कोल्हा काकडीला राजी
लहान लहान गोष्टींनी खुश होतात.
3
कोळसा उगाळावा तितका काळाच
वाईट गोष्टीबाबत जितकी चर्चा करावी तितकीच ती वाईट ठरते.
4
खर्चणार्याचे खर्चते आणि कोठावळ्याचे पोट दुखते
खर्च करणार्याचा खर्च होतो ; तो त्याला मान्य ही असतो; परंतु दुसराच एखादा त्याबद्दल कुरकुर करतो.
5
खऱ्याला मरण नाही
खरे कधीच लपत नाही.
6
खाई त्याला खवखवे
जो वाईट काम करतो त्याला मनात धास्ती वाटते.
7
खाऊ जाणे तो पचवू जाणे
एखादे कृत्य धाडसाने करणारा त्याचे परिणाम भोगण्यास ही समर्थ असतो.
8
खाऊन माजावे टाकून माजू नये
पैशाचा, संपत्तीचा गैरवापर करू नये.
9
खान तशी माती
आई-वडिलांप्रमाणे त्यांच्या मुलांचे वर्तन असणे.
10
खायला काळ भुईला भार
निरूपयोगी मनुष्य सर्वांनाच भारभूत होतो.
11
खोट्याच्या कपाळी गोटा
खोटेपणा वाईट काम करणाऱ्यांचे नुकसान होते.
12
ग ची बाधा झाली
गर्व चढणे
13
गरज सरो, वैद्य मरो
एखाद्या माणसाची आपल्याला गरज असेपर्यंत त्याच्याशी संबंध ठेवणे व गरज संपल्यावर ओळखही न दाखवणे.
14
गरजवंताला अक्कल नसते
गरजेमुळे अडणार्याला दुसऱ्याचे हवे तसे बोलणे व वागणे निमूटपणे सहन करावे लागते.
15
गरजेल तो पडेल काय
केवळ बडबडणार्या माणसाकडून काही घडत नाही.
16
गर्वाचे घर खाली
गर्विष्ठ माणसाची शेवटी फजितीच होते.
17
गळ्यात पडले झुंड हसून केले गोड
गळ्यात पडल्यावर वाईट गोष्टी सुद्धा गोड मानून घ्यावे लागते.
18
गळ्यातले तुटले ओटीत पडले
नुकसान होता होता टळणे.
19
गाड्याबरोबर नळ्याची यात्रा
मोठ्यांच्या आश्रयाने लहानांचाही फायदा होणे.
20
गाढवाचा गोंधळ व लाथांचा सुकाळ
मूर्खांच्या गोंधळात एकमेकांवर दोषारोप करण्यात वेळ जातो.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
गाढवाच्या पाठीवर गोणी
एखाद्या गोष्टीची फक्त अनुकूलता असून उपयोग नाही तर तिचा फायदा घेता यायला हवा.
2
गाढवापुढे वाचली गीता, कालचा गोंधळ बरा होता
मुर्खाला कितीही उद्देश केला तरी त्याचा उपयोग नसतो.
3
गाढवाला गुळाची चव काय ?
ज्याला एखाद्या गोष्टीचा गंध नाही त्याला त्या गोष्टीचे महत्त्व कळू शकत नाही.
4
गाय व्याली, शिंगी झाली
अघटित घटना घडणे.
5
गाव करी ते राव न करी
श्रीमंत व्यक्ती स्वतःच्या बळावर जे करू शकणार नाही ते सामान्य माणसे एकीच्या बळावर करू शकतात.
6
गोगलगाय न पोटात पाय
बाहेरून दिसणारी पण मनात कपट असणारी व गुप्तपणे खोडसाळपणा करणारी व्यक्ती.
7
घडाई परिस मडाई जास्त
मुख्य गोष्टीपेक्षा आनुषंगिक गोष्टींचा खर्च जास्त असणे.
8
घर ना दार देवळी बिर्हाड
शिरावर कोणती जबाबदारी नसलेली व्यक्ती.
9
घर फिरले म्हणजे घराचे वासेही फिरतात
एखाद्यावर प्रतिकूल परिस्थिती आली म्हणजे सारे त्याच्याशी वाईटपणे वागू लागतात.
10
घरचे झाले थोडे व्याह्याने धाडले घोडे
अडचणीत आणखी भर पडण्याची घटना घडणे
11
घरोघरी मातीच्या चुली
एखाद्या बाबतीत सामान्यता सर्वत्र सारखीच परिस्थिती असणे.
12
घेता दिवाळी देता शिमगा
घ्यायला आनंद वाटतो तर द्यायच्या वेळी मात्र बोंबाबोंब.
13
घोडे कमावते आणि गाढव खाते
एकाने कष्ट करावे व निरुपयोगी व्यक्तीने त्याचा गैर फायदा घ्यावा.
14
चवलीची कोंबडी आणि पावली फळणावळ
मुख्य गोष्टीपेक्षा देखभालीचा खर्च जास्त असणे.
15
चार जणांची आई बाजेवर जीव जाई
जबाबदारी अनेकांची असेल तर काळजी कोणीच घेत नाही.
16
चार दिवस सासूचे चार दिवस सुनेचे
प्रत्येकाला अनुकूल परिस्थिती येतेच.
17
चालत्या गाडीला खीळ
व्यवस्थित चालणाऱ्या कार्यात अडचण निर्माण होणे.
18
चिंता परा येई घरा
दुसऱ्याचे वाईट चिंतित राहिले, कि ते आपल्यावरच उलटते.
19
चिखलात दगड टाकला आणि अंगावर शिंतोडे घेतला
स्वतःच्याच हाताने स्वतःची बदनामी करून घेणे.
20
चुलीपुढे शिपाई अन घराबाहेर भागुबाई
घरात तेवढा शूर पणाचा आव आणायचा पण बाहेर मात्र घाबरायचे.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
चोर सोडून संन्याशालाच फाशी
खर्या अपराधी माणसाला सोडून निरपराधी माणसाला शिक्षा देणे.
2
चोरांच्या हातची लंगोटी
ज्याच्याकडून काही मिळण्याची आशा नसते त्याच्याकडून थोडेतरी मिळणे.
3
चोराची पावली चोराला ठाऊक
वाईट माणसांनाच वाईट माणसांच्या युक्त्या कळतात.
4
चोराच्या उलट्या बोंबा
स्वतः गुन्हा करून दुसऱ्याला दोष देणे.
5
चोराच्या मनात चांदणे
वाईट कृत्य करणाऱ्याला आपले कृत्य उघडकीला येईल की काय अशी सतत भीती असते.
6
चोरावर मोर
एखाद्या गोष्टीच्या बाबतीत दुसऱ्याला वरचढ ठरणे.
7
जलात राहून माशाशी वैर करू नये
ज्यांच्या सहवासात रहावे लागते त्यांच्याशी शत्रुत्व करू नये.
8
जळतं घर भाड्याने कोण घेणार ?
नुकसान करणाऱ्या गोष्टीचा स्वीकार कोण करणार ? बुडत्या बँकेचा पुढल्या तारखेचा चेक कोण घेणार ?
9
जळे आणि हनुमान बेंबी चोळे
दुसऱ्याचे नुकसान करून नामानिराळे राहणे
10
जशी देणावळ तशी धुणावळ
मिळणाऱ्या मोबदल्याच्या प्रमाणातच काम करणे.
11
जानवे घातल्याने ब्राह्मण होत नाही
बाह्य देखाव्याने माणूस ज्ञान होत नाही.
12
जारात तुरी भट भटणीला मारी
काल्पनिक गोष्टीवरुन भांडण करणे
13
जावे त्यांच्या वंशा तेव्हा कळे
दुसऱ्याच्या स्थितीत आपण जावे तेव्हा तिचे खरे ज्ञान होते.
14
जीत्या हुळहुळे आणि मेल्या कानवले
जितेपणी दुर्लक्ष करायचे व मेल्यावर कोड कौतुक करायचे.
15
जे न देखे रवि ते देखे कवी
जे सूर्य पाहू शकत नाहीत ते कवी कल्पनेने पाहू शकतो.
16
जेवेण तर तुपाशी नाही तर उपाशी
अतिशय दुराग्रहाचे किंवा हटवादीपणाची वागणे.
17
जो गुळाने मरतो त्याला विष कशास ?
जिथे गोड बोलून काम होते तिथे जालीम उपायांची गरज नसते.
18
ज्या गावच्या बोरी, त्या गावच्या बाभळी
एकच स्वभाव असलेल्या माणसाने एकमेकांची वर्मी काढण्यात अर्थ नसतो, कारण एकाच ठिकाणची असल्याने ते एकमेकांना पुरेपूर ओळखतात.
19
ज्याची खावी पोळी त्याची वाजवावी टाळी
जो आपल्यावर उपकार करतो त्या उपकारकर्त्याचे स्मरण करून गुणगान गावे.
20
ज्याचे करावे बरे तो म्हणतो माझेच खरे
एखाद्याचे भले करायला जावे तर तो त्या गोष्टीस विरोधच करतो व आपलाच हेका चालवण्याचा प्रयत्न करतो.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
ज्याच्या हाती ससा, तो पारधी
ज्याच्या हाती वस्तू असते त्याला त्याविषयीचे कर्तृत्व बहाल केले जाते, म्हणजेच एकाचे कर्तृत्व; पण ते दुसऱ्याच्या नावे गाजणे.
2
झाकली मूठ सव्वा लाखाची
व्यंग नेहमी झाकून ठेवावे.
3
टाकीचे घाव सोसल्यावाचुन देवपण येत नाही
कष्ट सोसल्याशिवाय मोठेपण येत नाही.
4
डोळ्यात केर आणि कानात फुंकर
रोग एका जागी व उपचार दुसऱ्या जागी.
5
ढवळ्या शेजारी पवळ्या बांधला वाण नाही, पण गुण लागला
वाईट गुण मात्र लवकर लागतात म्हणजेच वाईट माणसांच्या संगतीने चांगला माणूसही बिघडतो.
6
ढेकणाच्या संगे हिरा जो भंगला, कुसंगे नाडला साधू तैसा
वाईट संगतीचे वाईटच परिणाम असतात.
7
तट्टाला टूमणी, तेजीला इशारत
जी गोष्ट मूर्खाला शिक्षेने ही समजत नाही ती शहाण्याला मात्र फक्त इशाऱ्याने समजते.
8
तरण्याचे कोळसे, म्हातार्याला बाळसे
अगदी उलट गुणधर्म दिसणे.
9
तळे राखील तो पाणी चाखील
ज्याच्याकडे एखादे काम सोपवले तो त्याच्यापासून काहीतरी फायदा करून घेणारच.
10
ताकापुरते रामायण
एखाद्याकडून आपले काम होईपर्यंत त्याची खुशामत करणे.
11
तितका संताप
कामाचा पसारा जितका अधिक तितकी जबाबदारी अधिक असणे
12
तीथ आहे तर भट नाही, भट आहे तर तीथ नाही
चणे आहेत तर दात नाहीत, दात आहेत तर चणे नाहीत.
13
तीन दगडात त्रिभुवन आठवते
संसार केल्यावरच खरे मर्म कळते.
14
तुकारामबुवांची मेख
न सुटणारी गोष्ट
15
तू दळ माझे आणि मी दळण गावच्या पाटलाचे
आपले काम दुसऱ्याने करावे आपण मात्र लष्कराच्या भाकरी भाजाव्यात.
16
तेरड्याचा रंग तीन दिवस
कोणत्याही गोष्टीचा ताजेपणा किंवा नवलाई अगदी कमी वेळ टिकते.
17
तेल गेले तूप गेले हाती धुपाटणे आले
मूर्खपणामुळे एकही गोष्ट साध्य न होणे.
18
तोंड दाबून बुक्क्यांचा मार
एखाद्याला विनाकारण शिक्षा करणे आणि त्याला त्याबद्दल तक्रार करण्याचा मार्ग मोकळा न ठेवणे.
19
तोबऱ्याला पुढे, लगामाला पाठीमागे
खायला पुढे कामाला मागे.
20
थेंबे थेंबे तळे साचे
दिसण्यात शुल्लक वाटणाऱ्या वस्तूंचा संग्रह कालांतराने मोठा संचय होतो.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
थोरा घराचे श्वान सर्व ही देती मान
मोठ्या माणसांचा आश्रय हा प्रभावी ठरतो, असा आश्रय घेणाऱ्याला कारण नसताना मोठेपणा दिला जातो.
2
दगडापेक्षा वीट मऊ
मोठ्या संकटापेक्षा लहान संकट कमी नुकसानकारक ठरतो.
3
दस की लकडी एक्का बोजा
प्रत्येकाने थोडा हातभार लावल्यास सर्वांच्या सहकार्याने मोठे काम पूर्ण होते.
4
दहा गेले, पाच उरले
आयुष्य कमी उरणे.
5
दाखविलं सोनं हसे मुल तान्हं
पैशाचा मोह प्रत्येकालाच असतो. पैशाची लालूच दाखविताच कामे पटकन होतात.
6
दात आहेत तर चणे नाहीत, चणे आहेत तर दात नाहीत
एक गोष्ट अनुकूल असली तरी तिच्या जोडीला आवश्यक ती गोष्ट अनुकूलन नसणे.
7
दात कोरून पोट भरत नाही
मोठ्या व्यवहारात थोडीशी काटकसर करून काही उपयोग होत नाही.
8
दाम करी काम, बिवी करी सलाम
पैसे खर्च केले की कोणतेही काम होते.
9
दिल चंगा तो कथौटी में गंगा
आपले अंतःकरण पवित्र असल्यास पवित्र गंगा आपल्याजवळ असते.
10
दिल्ली तो बहुत दूर है
झालेल्या कामाचा मानाने खूप साध्य करावयाचे बाकी असणे.
11
दिवस बुडाला मजूर उडाला
रोजाने व मोलाने काम करणारा थोडेच स्वतःचं समजून काम करणार ? त्याची कामाची वेळ संपते ना संपते तोच तो निघून जाणार.
12
दिव्याखाली अंधार
मोठ्या माणसातदेखील दोष असतो.
13
दुधाने तोंड भाजले, कि ताकपण फुंकून प्यावे लागते
एखाद्या बाबतीत अद्दल घडली, की प्रत्येक बाबतीत सावधगिरी बाळगणे.
14
दुभत्या गाईच्या लाथा गोड
ज्याच्या पासून काही लाभ होतो, त्याचा त्रासदेखील मनुष्य सहन करतो.
15
दुरून डोंगर साजरे
कोणतीही गोष्ट लांबून चांगली दिसते; परंतु जवळ गेल्यावर तिचे खरे स्वरूप कळते.
16
दुसऱ्याच्या डोळ्यातील कुसळ दिसते; पण आपल्या डोळ्यातले मुसळ दिसत नाही
दुसऱ्याचा लहानसा दोष आपल्याला दिसतो; पण स्वार्थामुळे स्वतःच्या मोठ्या दोषांकडे लक्ष जात नाही.
17
दृष्टीआड सृष्टी
आपल्या मागे जे चालते त्याकडे दुर्लक्ष करावे.
18
देखल्या देवा दंडवत
सहज दिसले म्हणून चौकशी करणे.
19
देणे कुसळांचे घेणे मुसळाचे
पैसे कमी आणि काम जास्त.
20
देव तारी त्याला कोण मारी ?
देवाची कृपा असल्यास आपले कोणीही वाईट करू शकत नाही.
अनु. क्र
म्हणी
अर्थ
1
देवा दंडवत
एखादी व्यक्ती सहज भेटली तर खुशाली विचारणे.
2
देश तसा वेश
परिस्थितीप्रमाणे बदलणारे वर्तन.
3
दैव आले द्यायला अन् पदर नाही घ्यायला
नशिबाने मिळणे परंतु घेता न येणे
4
दैव उपाशी राही आणि उद्योग पोटभर खाई
नशिबावर अवलंबून असणारे उपाशी राहतात तर उद्योगी पोटभर खातात.
5
दैव देते आणि कर्म नेते
नशिबामुळे उत्कर्ष होतो; पण स्वतःच्या कृत्यामुळे नुकसान होते.
6
दैव नाही लल्लाटी, पाऊस पडतो शेताच्या काठी
नशिबात नसल्यास जवळ आलेली संधी सुद्धा दूर जाते.
7
दोन मांडवांचा वऱ्हाडी उपाशी
दोन गोष्टीवर अवलंबून असणाऱ्या चे काम होत नाही.
8
धनगराची कुत्रे लेंड्यापाशी ना मेंढ्यापाशी
कोणत्याच कामाचे नसणे.
9
धर्म करता कर्म उभे राहते
एखादी चांगली गोष्ट करत असताना पुष्कळदा त्यातून नको ती निष्पत्ती होते.
10
धार्याला (मोरीला) बोळा व दरवाजा मोकळा
छोट्या गोष्टीची काळजी घेणे परंतु मोठी कडे दुर्लक्ष करणे.
11
धिटाई खाई मिठाई, गरीब खाई गचांड्या
गुंड व आडदांड लोकांचे काम होते तर गरिबांना यातायात करावी लागते.
12
न कर्त्याचा वार शनिवार
एखादे काम मनातून करायचे नसते तो कोणत्या तरी सबबीवर ते टाळतो.
13
नऊ दिवस
कोणत्याही गोष्टीचा नवीन पणा काही काळ टिकून कालांतराने तिचे महत्त्व नाहीसे होणे.
14
नकटीच्या लग्नाला सतराशे विघ्ने
दोषयुक्त काम करणाऱ्यांच्या मार्गात एक सारख्या अनेक अडचणी येतात
15
नदीचे मूळ आणि ऋषीचे कूळ पाहू नये
नदीचे उगमस्थान व ऋषीचे कूळ पाहू नये कारण त्यात काहीतरी दोष असतोच.
16
नळी फुंकली सोनारे इकडून तिकडे गेले वारे
केलेला उपदेश निष्फळ ठरणे. पालथ्या घड्यावर पाणी ओतण्याचा प्रकार. उपदेशाचा शून्य परिणाम होणे.
17
नाक दाबले, की तोंड उघडते
एखाद्या माणसाचे वर्म जाणून त्यावर योग्य दिशेने दबाव आणला, की चुटकीसरशी ताबडतोब हवे ते काम करून घेता येते.
18
नाकापेक्षा मोती जड
मालकापेक्षा नोकर शिरजोर असणे
19
नाकापेक्षा मोती जड
मालकापेक्षा नोकराचे प्रतिष्ठा वाढणे
20
नागव्यापाशी उघडा गेला, सारी रात्र हिवाने मेला
आधीच दरिद्री असणाऱ्याकडे मदतीला जाणे.
मराठी भाषेतील म्हणी व त्याचे अर्थ Mhani in Marathi PDF
6 thoughts on “200+ मराठी म्हणी व त्यांचे अर्थ | मराठी म्हणी संग्रह व त्यांचे अर्थ | Mhani in Marathi”